Als je er erover nadenkt, is er zo veel wat wij voor onze huisdieren bepalen en waarvan ze van ons afhankelijk zijn. Dit gebrek aan keuzevrijheid kan dieren veel stress geven en negatieve gevolgen hebben voor hun welzijn. In dit artikel wil ik je uitleggen hoe dat zit en je een aantal praktische voorbeelden geven over hoe het ook anders kan.
De meeste mensen vinden het heel normaal dat wij voor onze huisdieren bepalen wat en wanneer ze eten, waar ze slapen, wanneer ze naar buiten gaan en hoe die ‘vrije’ tijd dan besteed wordt. Maar is dat eigenlijk wel normaal? En welke negatieve gevolgen heeft dat? De laatste tijd ben ikzelf hier met mijn eigen dieren meer bewust mee bezig en ben ik blij dat ik erachter kom hoe het anders kan.
Ieder dier is uniek
Iedere hond, kat, paard of konijn heeft zijn eigen karakter, impulsen, voorkeuren en wensen. In mijn beleving is dat wat samenleven met dieren nou juist zo leuk maakt! Als er door een te streng regime geen ruimte meer is voor die eigenheid, kun je net zo goed een robothondje of Tamagotchi-konijn nemen.
Ieder dier heeft zo z’n eigen gedragingen en de behoefte om die te uiten. Alle mensen of dieren ‘zijn’ van zichzelf. Het is belangrijk dat er ruimte is voor die autonomie. Als continu alles voor een dier bepaald wordt, geeft dat stress die zich kan opstapelen waardoor ongewenst gedrag kan toenemen.
Aangeleerde hulpeloosheid
De controle over je eigen leven hebben is zó belangrijk dat het niet hebben van keuzes kan leiden tot ernstige mentale problemen. Een dier dat samenleeft met de mens maar daarbij geen of zeer weinig eigen keuzes kan maken, kan aangeleerde hulpeloosheid of learned helplessness gaan vertonen. Het heeft geleerd dat zijn mening er eigenlijk niet toe doet. Hoe vervelend hij het ook vindt, hij doet passief wat er van hem gevraagd of geëist wordt. Het verzet is opgegeven.
Deze mentale staat is een diep, donker gat. Bij mensen kan dit ook gebeuren. In de dierenwereld komt er bij paardensport meer aandacht voor, maar het kan bij alle diersoorten voorkomen. Het klinkt heel extreem, maar het komt helaas niet alleen voor bij dieren die op een ‘standaard’ manier mishandeld worden. Het kan veel subtieler zijn, omdat het gaat om het gebrek aan controle en het kunnen maken van eigen keuzes.
Je ziet dit veel bij dieren die met harde hand getraind worden. Maar ook bij dieren van mensen die nog van mening zijn dat een dier maar heeft te luisteren en niet zo veel te willen heeft en dat de mens altijd de baas moet blijven. Hierbij wordt er voorbij gegaan aan de innerlijke belevingswereld van het dier. Dieren met aangeleerde hulpeloosheid kunnen juist de superbrave dieren zijn: de net iets te kalme kinderpony op de manege of de te volgzame hond. Ze hebben geleerd dat het allemaal niet meer uitmaakt: ze laten hun hoofd hangen en ze lopen er maar apathisch bij.
Voorbeelden uit het dagelijks leven
Je denkt misschien dat het lastig is je dier keuzes te geven en dat dit kan leiden tot gevaarlijke situaties of overlast voor de omgeving. In veel gevallen zijn er natuurlijk bepaalde grenzen om het voor iedereen prettig te houden, maar vaak kun je met relatief kleine aanpassingen de keuzevrijheid van je dier al een stuk vergroten.
Een tijdje terug is een onderzoek gedaan of paarden keuzes konden maken, de gevolgen konden overzien en hun keuze doormiddel van het aanwijzen van bordjes konden communiceren. En jawel, ze bleken prima in staat om een keuze voor wel of geen deken op te communiceren en naar gelang het weertype te veranderen.
Natuurlijk kun je je paard met bordjes leren communiceren, maar ook met simpelere aanpassingen kun je hun keuzevrijheid vergroten. Zo zullen veel paarden het op prijs stellen als ze kunnen kiezen om binnen of buiten te verblijven. In de zomermaanden is een keuze tussen een rustig plekje in de schaduw en een rustig plekje in de zon ook een belangrijke.
Daarnaast kun je ook leren luisteren naar je paard, bijvoorbeeld om zijn voorkeuren over beweging voor die dag te leren kennen of met welke beweging hij wel of geen klik heeft. Heeft je paard zin in een lekkere buitenrit en zo ja, welke route dan? Of liever een poetsdagje op stal of een wandeling door het dorp of juist wat speels grondwerk?
Bron: www.degroeneos.nl